تاریخ انتشار خبر : ۱۳۹۶/۰۸/۲۹ ۰۹:۰۸:۱۱
پیدا و پنهان بیت کوین
به تازگی بانک مرکزی نسبت به ریسک ناشی از نوسانات شدید بیتکوین، هشدار داد، اما در عین حال اعلام کرد که امکان تقلب در ارز مجازی وجود ندارد. در این گزارش مکانیزم عملکردی این ارز دیجیتالی بررسی شده است.
به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، بانک مرکزی در خصوص استفاده از بیت کوین به مردم هشدار داده است، ریسک بالا و احتمال کلاهبرداری دو سیگنال هشداری است که سیاست گذار پولی به مردم مخابره کرده است. بیتکوین، در هفته‌های اخیر به یک کلید واژه پر بازدید تبدیل شده است. هر واحد بیتکوین حدود دو ماه پیش، تقریبا ۳۸۰۰ دلار معامله می‌شد. اما پرواز این ارز مجازی در این دو ماه، ارزش هر واحد آن را تا ۷۴۰۰ دلار بالا برد؛ یعنی افزایش حدود ۲ برابری. این موج افزایشی ذهن بسیاری از تحلیلگران اقتصادی در جهان را درگیر خود کرد. ایران نیز از این کنجکاوی جمعی مستثنی نماند. رسانه‌های داخلی درباره این ارز اسرارآمیز گزارش تهیه کردند و برخی به تحلیل قیمت آن پرداختند. کانال‌های تلگرامی بازار بیتکوین را رصد کردند و پیش بینی روند ارز اسرارآمیز را به مشتریان خود ارائه دادند. به نوعی یک بازار ثانویه برای بیتکوین شکل گرفت؛ بازار آموزش و تحلیل بیتکوین. این تب و تاب ایجاد شده در کشور، سیاست‌گذار پولی را وادار به واکنش کرد. این موضوع باعث شد که در برج شیشه‌ای خیابان میرداماد، یک نشست خبری ترتیب داده شد تا اذهان جامعه نسبت به بیتکوین آگاه تر شود. ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به عنوان متولی این امر، خود را در معرض سوالات خبرنگاران قرار داد و سعی کرد موضع بانک مرکزی در قبال این پدیده نوین را روشن کند.
بیت کوین چیست؟
از ابتدایی‌ترین شیوه‌های مبادله که به بیش از ۹ هزار سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردند، تا پیدایش چند هزار ساله سکه‌های فلزی، تاسیس اولین شبه بانک‌ها که به واسطه اعتبارشان میانجی مبادلات پر ارزش می‌شدند و شکل‌گیری اولین بانک‌ها در لندن و آمستردام، پول در کالبد‌های متفاوتی خدمات مبادلاتی خود را برای جوامع ارائه داده است. حجم گسترده و لجام‌گسیخته پول ریخته شده در بازار به کنترل خاص و علمی نیاز داشت و این نیاز به مرور بانک‌های مرکزی را به عنوان کنترل کننده پولی در کشور‌های مختلف رایج کرد. قرن بیستم با سیل عظیم مدرنیزاسیون، تحولات شدیدی در مکانیزم پولی و بانکی ایجاد کرد. پدیده اینترنت که جزو آخرین و نیرومند ترین امواج تکنولوژی در اواخر قرن بیستم بود، پیش زمینه بانکداری الکترونیک را پدید آورد. در ادامه با گسترش هوش مصنوعی و پیشرفت تلفیق علوم کامپیوتر - ریاضیات - اقتصاد شبکه سراسری اینترنت به عنوان زیر لایه بانکداری تحکیم شد.
در این بین، پیدایش شبکه بلاک چین (زنجیره بلوکی) منجر به بروز پدیده‌ای به نام «ارز رمزنهاد» (ارز رمزینه، ارز رمزدار، ارز دیجیتالی) شد. «بیتکوین» (Bitcoin) برجسته‌ترین عضو این خانواده است که مدعی جایگزینی با سیستم پولی دنیا است. کارشناسان بسیاری معتقدند چرخشی که از سکه به حواله و از حواله به اسکناس در طول تاریخ ثبت شده است، احتمال وقوع دگردیسی جدیدی به سمت و سوی محوریت یافتن ارز رمزنهاد را محتمل‌تر می‌کند. شناخت و درک پدیده بیتکوین و چگونگی عملکرد آن، نیازمند گذراندن دو پیش نیاز مفهومی است. اولین پیش نیاز، شناخت ساختار پایگاه داده‌های اینترنتی است و شناخت ساز و کار بلاک چین یا همان زنجیره بلوکی، دومین پیش نیاز آشنایی با پدیده بیتکوین است.در سال ۱۹۹۱ میلادی «استوارت هابر» و «اسکات استورنتا» شبکه‌ای را معرفی کردند که در آن اطلاعات تحت امنیت کامل، به وسیله امضای الکترونیکی غیر قابل نفوذ، جابجاپذیر شوند. این شبکه زنجیره بلوکی نام گرفت.
در طول تاریخ از دوره مبادله کالا به کالا، سکه‌های گرانبها، حواله‌های بانکی تا دوره بانکداری نوین، دو اصل ریشه‌دار، ضامن واسطه‌های پولی بوده‌اند. یک سوی ماجرای ضمانت، اعتماد به نهاد، کالا، شخص و نهاد نظارتی است. در حال حاضر به علت اعتماد عمومی به نظام بانکداری، این موسسات پولی نبض پولی و مالی دنیا را در دست گرفته‌اند. بنابراین یک سمت موفقیت یک سیستم پولی، اعتماد سازی است. در سوی دیگر سناریوی پولی، پشتوانه‌هایی قرار دارند که معمولا از طریق فلزات گرانبها و کالا‌های پر ارزش فراهم شده‌اند. به عنوان مثال، ذخیره طلای فیزیکی در دوران نابسامانی اقتصادی، به عنوان یک استراتژی حفظ کننده اقتصاد کشور‌ها است. در واقع وجه اشتراک همه این کالا‌های گرانبها، کمیاب بودن آنها و وجود سقف عرضه در ذات این کالاها است. بنابراین در سمت دیگر سناریوی پولی، عرضه محدود، به معنای کمیاب بودن، قرار می‌گیرد. بیتکوین یا هر گونه سیستم پولی دیگر باید هر دو سمت ماجرای پولی را پوشش دهد تا بتواند مکانیزم جدیدی در دنیای اقتصادی به راه اندازد. بیتکوین عنصر اعتماد را به واسطه امنیت شدید، ناشناس بودن تراکنش‌ها، شفافیت کافی و توانایی اثبات شده‌اش در برطرف کردن نیاز‌های جدید و معایب سیستم بانکداری سنتی، به چنگ آورده است. در آن سوی میدان، این ارز دیجیتالی با سقف عرضه ۲۱ میلیونی که در الگوریتم آن لحاظ شده، عنصر کمیابی را نیز کسب کرده است. بیتکوین رقابت شدیدی با سیستم بانکی رایج در پیش خواهد داشت. مطابق آخرین آمارها، ۱۶ میلیون و ۶۷۷ هزار بیتکوین تا به اکنون استخراج شده است.
آینده بیتکوین علاوه بر گرایش عمومی، در گرو تصمیمات کشور‌ها و ابرشرکت‌های بین المللی است. چین استفاده از بیتکوین را ممنوع کرده، آمریکا و اروپا تا حدودی راجع به این ارز دیجیتالی سکوت کرده‌اند. روسیه موضع نسبتا منفی نسبت به بیتکوین بروز داده، در حالی که برخی از شرکت‌ها پرداخت مالیات را به وسیله بیتکوین مجاز اعلام کرده‌اند. در حال حاضر جامعه جهانی درگیر یک ابر«دیلما» (دوگانگی، دو راهی، Dilemma) است؛ پذیرش عصر پول دیجیتالی، یا مقاومت در برابر آن. برخی از مدیران نظام پولی و مالی دنیا از جمله کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین المللی پول و آلن گرینسپن، رئیس سابق فدرال رزرو، آینده روشنی برای بیتکوین متصور شده و پیشنهاداتی به بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، در خصوص شیوه انطباق با این پدیده ارائه کرده‌اند. در مقابل جیمی دیمون، مدیر «جی‌پی‌مورگان» و بسیاری از مدیران رده بالای دولتی و شرکتی، بیتکوین را بی ارزش توصیف کرده‌اند. در چنین شرایطی که اتفاق نظر خاصی در خصوص پذیرش یا رد پول دیجیتالی در دنیا وجود ندارد، آینده بیتکوین چندان روشن نیست. از سویی «بورس کالای شیکاگو» وعده آغاز معاملات آتی بیتکوین را داده، اما از سویی برخی از شرکت‌ها استفاده از بیتکوین را امری ناپذیرفتنی توصیف می‌کنند. به عقیده کارشناسان، آینده بیتکوین به مواضع ابرقدرت‌ها، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی وابسته است و در حال حاضر به دلیل نوسانات شدید، پذیرش آن در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.