آمارهای هشداردهنده فرسایش خاک در ایران

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، بیشترین رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه وجود دارد. میزان نیاز جهانی به غذا در فاصله سال های 1990 تا 2030 دو برابر شده و انتظار می رود این نیاز کشورهای جهان سوم، تا حدود 2.5 تا 3 برابر افزایش یابد. در نتیجه افزایش سریع جمعیت و محدودیت منابع خاک، سرانه زمین در کشورهای در حال توسعه به سرعت کاهش یافته است. با وجود این چالش ها جامعه بشری به منظور تامین غذا، چرخه های بازیافت، تامین آب و سایر موارد به خاک نیازمند است. خاک به مثابه منبع ارزشمندی که بستر حیات شمرده شده و تعادلی پویا با هیدروسفر، اتمسفر و لیتوسفر دارد. فعالیت های ناپایدار انسانی بر اثر ناآگاهی یا آگاهی نادرست می تواند به تخریب شدید خاک و هدر رفت این منابع ملی منتهی شود. بدین منظور پایش مستمر و دقیق منابع خاک با توجه به حساسیت های آن و تهدید فشارهای طبیعی و انسانی بسیار حائز اهمیت است. زیرا در اثر بی توجهی به قابلیت های خاک، کاهش کیفیت آب، تولید گازهای گلخانه ای، گرم شدن تدریجی هوا، فقر سوء تغذیه، گرسنگی و مشکلات اقتصادی از پیامدهای طبیعی و متوالی آن است.
علیرغم این مسائل، مدیریت پایدار منابع خاک به عنوان سرمایه ملی، اغلب با محدودیت های بسیاری روبرو بوده است و ساختارهای مدیریتی مورد نیاز در این سالیان به مقدار کمی توسعه یافته اند. فرآیندهای فیزیکی در اثر استفاده ناپایدار، چون سله بستن، فشرده شدن خاک، فرسایش و فرآیندهای شیمیایی مانند از بین رفتن مواد غذایی بر اثر اسیدی و شور شدن خاک و فرآیندهای بیولوژیک مانند از دست رفتن مواد آلی خاک به همراه سایر عواملی چون خشکسالی، تغییرات آب و هوایی و سایر عوامل روند تخریب این سرمایه ملی را تشدید کرده است. ایران یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین میزان هدر رفت خاک را دارد. 20 درصد کاهش قابلیت تولید محصول نیز یکی دیگر از پیامدهای اتلاف منابع خاک در کشور به شمار می آید. بررسی ها نشان می دهد که سالانه 2 میلیارد متر مکعب فرسایش خاک در کشور رخ می دهد. این رقم 7.6 درصد فرسایش کل خاک جهان را تشکیل می دهد و بر همین اساس فرسایش خاک در کشور ما 3 برابر آسیاست. در مورد جنگل ها وضعیت بسیار بدتر است، زیرا برخی آمارها حاکی از آن است که سالانه در شمال کشور 15 تا 25 تن در هکتار فرسایش خاک وجود دارد، در حالی که متوسط جهانی 2.5 تن در هکتار است. از سوی دیگر میزان سرانه جنگل های ما 2 دهم هکتار است، در حالی که این میزان در جهان 8 دهم هکتار است. کشور ما از نظر توسعه بیابان در شمار 5 کشور نخست جهان قرار دارد، روزانه 40 هکتار از اراضی جنگلی تخریب و به بیابان تبدیل می شود و فرسایش خاک در کشور ماه سالانه 16.5 تن در هکتار است. 32.5 میلیون هکتار از اراضی کشور را بیان تشکیل می دهد و 100 میلیون هکتار از اراضی کشور به دلیل شرایط طبیعی و سازنده های زمین شناسی و قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی مستعد بیابان زایی است. امروز عوامل انسانی در توسعه بیابان در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک، که ناپایداری از ویژگی های اصلی این مناطق است، نقش تشدید کننده دارد و سهم این عوامل در روند تخریب سرزمین به خوبی نمایان است.