مهمترین اصلاحات طرح بانکداری
به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا به نقل از ایبنا، در مجلس دهم چهار طرح با عناوین «طرح عملیات بانکی بدون ربا»، «طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران»، «طرح بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» و «طرح تاسیس بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران» و نیز یک لایحه تحت عنوان «لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور» در حوزه نظام بانکی در مجلس اعلا م وصول شد و در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس و کمیته پولی و بانکی این کمیسیون قرار گرفت و در نهایت ماحصل همه این اقدامات در قالب یک گزارش جامع از طرف کمیسیون اقتصادی آماده شده است.
شایان ذکر است که پیش‌تر گزارش مستقل «طرح بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» در اردیبهشت سال جاری به هیات رییسه تقدیم شده بود و در نوبت بررسی صحن قرار گرفته بود که بعدا توسط کمیسیون جهت ارسال گزارش جامع و یکپارچه پس گرفته شد.
گزارش کمیسیون اقتصادی در خصوص «طرح بانکداری جمهوری اسلامی» در سه قسمت و ۲۰ فصل تنظیم شده که براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس مهمترین محورهای اصلاح آن به شرح زیر است:
فصل سوم: مسوولیت‌ها، اهداف، وظایف و اختیارات بانک مرکزی
۱. تعیین اهداف سه‌گانه (ثبات قیمت‌ها و کنترل تورم، تأمین ثبات و سلامت شبکه بانکی، حمایت از رشد و توسعه اقتصادی) برای بانک مرکزی
۲. تعیین شورای فقهی به عنوان مرجع تشخیص مغایرت عملیات بانک مرکزی با احکام شرع
۳. ممنوع شدن مشارکت حقوقی بانک مرکزی با اشخاص تحت نظارت
فصل چهارم: ساختار بانک مرکزی
۱. اصلاح ساختار بانک مرکزی (جایگزین شدن هیات عالی با مجمع عمومی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار)
۲. تخصصی شدن اعضای هیأت علمی بانک مرکزی
۳. افزایش استقلال بانک مرکزی از دولت از طریق حذف حضور مستقیم اشخاص دولتی در هیأت عالی و عدم امکان عزل اعضای غیراجرایی هیأت عالی توسط دولت
۴. استقلال بانک مرکزی از اشخاص تحت نظارت (بانک‌ها و مؤسسات اعتباری)
۵. تقویت جایگاه و اختیارات معاون نظارتی بانک مرکزی و ایفای نقش به عنوان دادستان انتظامی بانک مرکزی
۶. تمام وقت بودن اعضای هیأت عالی و ممنوعیت اشتغال همزمان در خارج از بانک مرکزی
۷. اتخاذ تدابیری برای کنترل تضاد منافع اعضای هیأت عالی
۸. اتخاذ تدابیری برای شفافیت مصوبات و پاسخگو کردن هیات عالی به عموم و قوه مقننه
۹. تقویت ساختار، اختیارات و ابزارهای هیأت انتظامی بانک مرکزی
فصل پنجم: تعیین و اجرای سیاست‌های پولی، ارزی و اعتباری
۱. قاعده‌مند شدن فرآیند سیاستگذاری پولی، ارزی و اعتباری
۲. اصلاحات نهادی مربوط به سیاستگذاری پولی و ارزی (استقلال، تخصصی شدن و...)
۳. توسعه ابزارهای سیاستگذاری پولی بانک مرکزی
۴. ممنوعیت بانک مرکزی برای خرید اوراق دولتی در عرضه اولیه
۵. منوط شدن تأمین کسری نقدینگی مؤسسات اعتباری به اخذ وثیقه
۶. اعطای اجازه به بانک مرکزی برای اعطای خط اعتباری با هدف حمایت از رشد اقتصادی و کاهش سپرده قانونی برای بانک‌هایی که تابع سیاست‌های بانک مرکزی در حوزه رونق تولید و اشتغال هستند.
۷. ارتقای جایگاه بانک مرکزی از صرافی دولت به عاملیت و اعطای قدرت تصمیم‌گیری در خرید ارز دولتی
فصل ششم: سیاست‌های رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی بانک مرکزی
تعیین رییس کل به عنوان سخنگوی انحصاری هیات عالی
فصل هفتم: رابطه بانک مرکزی با نهادهای حاکمیتی
۱. محدود شدن میزان تنخواه قابل پرداخت به دولت به ۷ درصد (و در شرایطی ۱۰ درصد) درآمد مالیاتی و انگیزه‌دهی به دولت برای افزایش درآمدهای مالیاتی
۲. ممنوع شدن بانک مرکزی از پرداخت معادل ریالی ارز به دولت قبل از وصول ارز و فروش آن
فصل هشتم: سیاست‌های ارزی و مدیریت ذخایر
۱. تعیین نظام «شناور مدیریت شده» به عنوان نظام ارزی کشور و محدود شدن تعلیق این نظام در شرایط خاص فقط برای یکسال و با تصویب هیات عالی و هیات وزیران
۲. ممنوعیت برداشت از حساب اندوخته ذخایر بین‌المللی بانک مرکزی ناشی از تغییرات ارزش ریالی ارز (تسعیر)
فصل نهم: صورت‌های مالی بانک مرکزی، حسابرسی و انتشار آنها
۱. الزام به حسابرسی سالیانه صورت‌های مالی بانک مرکزی توسط هیأت حسابرسی و انتشار عمومی صورت‌های مالی
۲. الزام به تدوین گزارش تفریغ بودجه بانک مرکزی توسط هیات حسابرسی و انتشار عمومی آن
فصل دهم: سایر موضوعات مربوط به بانک مرکزی
۱. مصونیت مسوولان بانک مرکزی از تعقیب قضایی در قبال تصمیماتی که در چارچوب وظایف قانونی خود اتخاذ کرده‌اند
۲. اتخاذ تدابیری برای کنترل تضاد منافع اعضای شوراهای تخصصی هیات عالی، کارشناسان عضو هیأت انتظامی بدوی و تجدیدنظر، معاونان، مدیران و کارکنان مؤثر بانک مرکزی
۳. ممنوع شدن تضمین بدهی‌های دولت یا نهادهای دولتی و یا هر شخص دیگر، یا اعطای تسهیلات به آنان توسط بانک مرکزی مگر به حکم این قانون
فصل یازدهم: پول و نظام پرداخت
۱. حذف تشریفات زائد انتشار اسکناس در قانون پولی و بانکی سال ۱۳۵۱
۲. ممنوع شدن خلق پول بانکی (ایجاد اعتبار) خارج از ضوابط اعلامی بانک مرکزی یا برای مصارفی غیر از موارد تجویزشده توسط بانک مرکزی
فصل دوازدهم: مقررات ناظر بر تأسیس مؤسسات اعتباری
۱. تعیین بانک مرکزی به عنوان تنها مرجع مجوزدهی به فعالان حوزه بانک و نحوه برخورد با فعالان غیرمجاز
۲. ساماندهی صندوق‌های قرض‌الحسنه
۳. اصلاح فرایند تدوین و تغییر اساسنامه مؤسسات اعتباری
۴. قانونی شدن ادغام و انحلال اختیاری مؤسسات اعتباری
فصل سیزدهم: مقررات ناظر بر مدیریت مؤسسات اعتباری
۱. اصلاح حاکمیت شرکتی بانکهای دولتی و غیردولتی و پررنگ شدن نقش هیأت مدیره
۲. طراحی داشبورد مدیریتی برای اعضای هیأت مدیره، هیات عامل و بانک مرکزی
۳. تعیین فرآیند انتصاب و احراز صلاحیت اعضای هیأت مدیره و هیأت عامل
۴. شفاف سازی موارد تعارض منافع هیأت مدیره و هیأت عامل و تمهیداتی برای مدیریت آن
فصل چهاردهم: عملیات بانکی بدون ربا
۱. ساماندهی تسهیلات قرض‌الحسنه
۲. تعیین مقررات ناظر بر پرداخت سود علی الحساب به سپرده‌ها
۳. ساماندهی تسهیلات مشارکتی جهت جلوگیری از عقود صوری
۴. تعیین مقررات جدید برای جلوگیری از انباشت مطالبات غیرجاری شامل جرائم غیرمالی و مالی
۵. تغییر مدل جریمه تأخیر از التزام به موجب قرارداد به الزام به موجب قانون با هدف حل شبهه شرعی و رفع تضاد منافع بانک‌ها
۶. الزام به تصمیم هیأت مدیره در ارتباط با تسهیلات کلان و تسهیلات به اشخاص مرتبط و کفایت و نقدشوندگی وثایق آنها
فصل پانزدهم: مقررات مربوط به ثبت داده‌ها و تهیه گزارش‌های مالی
۱. الزام به دسترسی برخط بانک مرکزی به اطلاعات کلیه حساب‌ها و تراکنش‌های مربوط به عملیات و خدمات بانکی
۲. افزایش مسوولیت بازرسان قانونی و حسابرسان مستقل بانک‌ها
فصل شانزدهم: نظارت بر «اشخاص تحت نظارت»
۱. افزایش توان نظارتی بانک مرکزی بر فعالیت گروه مؤسسات اعتباری با نظارت یکپارچه
۲. افزایش اقدامات نظارتی و تنبیهی قابل اعمال توسط بانک مرکزی (رییس کل و هیأت انتظامی)
فصل هفدهم: احکام مربوط به بازسازی، گزیر، ورشکستگی و انحلال مؤسسات اعتباری
۱. تدوین مقررات برای پیشگیری از ورشکستگی مؤسسات اعتباری
۲. تدوین مقررات برای «بازسازی» موسسات «در معرض خطر» و نیز مقررات «گزیر» (نظام ورشکستگی خاص نهادهای سپرده‌پذیر) موسسات «بحرانی» و اعطای اختیارات ویژه به بانک مرکزی برای برون‌رفت از بحران با کمترین هزینه و زمان
فصل هجدهم: مقررات ویژه بانکهای توسعه‌ای
۱. الزام دولت به تأسیس بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران یا تبدیل یکی از بانکهای موجود به این بانک
۲. پیش‌بینی منابع مالی بانک توسعه و مجاز شدن این بانک به انتشار اوراق توسعه با تضمین دولت
۳. تدوین اهم بخش‌های اساسنامه بانک توسعه
۴. تدوین فرآیند تأمین مالی طرح‌های کلان توسعه‌ای توسط بانک توسعه و نظارت بر آن
۵. اصلاح مأموریت بانکهای توسعه‌ای بخشی
فصل نوزدهم: نهادهای مکمل صنعت بانکداری
۱. تدوین مقررات ناظر بر نظام سنجش اعتبار کشور
۲. تدوین مقررات ناظر بر تأسیس و فعالیت مؤسسات تضمین تعهدات
۳. تدوین مقررات حاکم بر فعالیت صندوق ضمانت سپرده ها، وظایف و اختیارات آن
۴. تأسیس کانون مؤسسات اعتباری و الزام همه بانک‌ها به عضویت در آن
فصل بیستم: سایر مقررات
۱. الزام سایر دستگاه‌ها به در اختیار گذاشتن اطلاعات مورد نیاز بانک مرکزی
۲. تعدیل دوره ای جریمه‌های نقدی موضوع این قانون با شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی
