کاهش نسبت مطالبات غیرجاری در شبکه بانکی

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، بانک مرکزی آمارهای مربوط به اعطای تسهیلات و مطالبات غیرجاری را در پایان اسفند ماه سال 1397 در گزارش پولی و بانکی منتشر کرد. بر اساس آمارهای این گزارش، در پایان سال قبل میزان کل تسهیلات بانکی به رقم ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. میزان کل تسهیلات بانکی ارایه شده در این گزارش در اسفندماه افزایش 5.2 درصدی را نسبت به ماه قبل ثبت کرده است. این افزایش نسبت به ماه‌های قبل رقم بالاتری بوده زیرا به‌ طور متوسط در هر ماه از سال ۱۳۹۷ به میزان 1.5 درصد به میزان تسهیلات افزوده شده است.
نکته قابل توجه این گزارش این است که رشد تسهیلات دهی بانک ها در اسفند ماه با کاهش میزان مطالبات غیرجاری همراه بوده است. به نحوی که تا پایان سال قبل رقم کل مطالبات غیرجاری بانک ها در سطح 150 هزار میلیارد تومان قرار داشته است. باید به این نکته اشاره کرد که رقم دقیق مطالبات غیرجاری در گزارش پولی و بانکی به طور مشخص وجود ندارد، زیرا رقم گزارش شده بانک مرکزی با عنوان «سایر» شامل خرید دین، اموال معاملات و مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک‌الوصول است، البته سهم خرید دین و اموال معاملات از این رقم بسیار ناچیز است و این رقم را می‌توان به‌عنوان مبنایی برای مطالبات غیرجاری عنوان کرد. در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۷ میزان مطالبات غیرجاری معادل ۱۶۲ هزار میلیارد تومان ثبت شده بود، بنابراین در ماه پایانی سال قبل رشد ماهانه مطالبات غیر‌جاری به میزان منفی 7.4 درصد بوده است. نکته قابل‌توجه اینکه از رشد نقطه به نقطه میزان مطالبات غیرجاری نیز کاسته شده است. این رقم در بهمن‌ماه معادل 20.7 درصد ثبت شد که در اسفندماه به سطح 17.2 درصد کاهش یافته است. رشد نقطه به نقطه، تغییرات مطالبات غیرجاری در یک ماه از سال نسبت به ماه مشابه سال قبل است. این موضوع نشان می‌دهد که روند مطالبات غیرجاری در انتهای سال قبل نزولی بوده است. اما یکی از مهم‌ترین معیارها برای بررسی این موضوع، آمار نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات است، البته این آمار تنها در این بخش تسهیلات ریالی را مورد بررسی قرار می‌دهد و 13.1 درصد گزارش شده است؛ بنابراین حدود 1.5 واحد درصد از میزان این نسبت کاسته شده است. نکته قابل‌توجه این است که این رقم در آبان ماه به سطح 13.7 درصد رسیده بود که یکی از سطوح بالا طی سال‌های گذشته بوده، اما این نسبت به شکل قابل‌توجهی در اسفندماه سال قبل کاهش یافته است. بر اساس گزارش ها و تحلیل ها، می‌توان سه گمانه‌زنی درباره کاهش مطالبات غیرجاری داد. موضوع نخست این است که این کاهش مطالبات صرفا یک عملیات حسابداری بوده است، به نحوی که با امهال برخی مطالبات غیرجاری، این مطالبات را از سرفصل غیرجاری به سرفصل جاری تغییر داده‌اند. این موضوع می‌تواند رشدبالای تسهیلات جاری در پایان اسفندماه را نیز توجیه کند. اگر این شرایط وجود داشته است، کاهش مطالبات غیرجاری در عمل اتفاق نیفتاده و تنها بخشی از مطالبات غیرجاری به مطالبات جاری تبدیل شده‌اند. فرضیه دوم این است که تهاتر صورت گرفته در انتهای سال گذشته باعث بهبود وضعیت پیمانکاران شده و در نتیجه پیمانکاران نیز توانسته‌اند بخشی از مطالبات خود را با بانک‌ها تصفیه کنند، در نتیجه با تغییر این روند وضعیت مطالبات غیرجاری بخش خصوصی کاهش یافته است. فرضیه سوم نیز این است که کاهش مطالبات غیرجاری بانک‌ها، به‌دلیل تغییر عملکرد بانک‌ها در اعطای تسهیلات و اجبار بانک مرکزی برای کاهش این نوع تسهیلات باشد. طی یک سال اخیر بانک مرکزی بر این موضوع تاکید قابل‌توجهی داشته است و در اردیبهشت سال‌جاری «آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانکی» به شبکه بانکی ابلاغ شد. بنابراین به‌نظر می‌رسد که این رویکرد بانک مرکزی در کاهش نسبت مطالبات غیرجاری در انتهای سال گذشته نقش داشته است.