بررسی آمارهای بانک مرکزی در پاییز نشان می دهد
حفظ سهم شبه پول در نقدینگی
به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، در ادبیات اقتصادی، مقدار نقدینگی به عنوان حاصل جمع «پول» و «شبه پول» تعریف می‌شود که در این تعریف، «پول» از دو بخش «اسکناس و مسکوک» و «سپرده‌های دیداری» (جاری) تشکیل می‌شود و «شبه پول» نیز، معادل با «سپرده‌های غیردیداری» (مدت‌دار) بانک‌ها است که از نقدشوندگی نسبتا پایین‌تری برخوردار است.
آخرین آمار پولی و بانکی نشان می‌دهد که سرعت رشد «پول» به شکل آرامی در حال افزایش است. اگر چه بر اساس این آمارها از رشد نقدینگی کاسته شده است. چنین اتفاقی که رشد پول و نقدینگی در خلاف جهت هم حرکت کنند، کم سابقه است. شاید بتوان رشد شاخص بهای مصرف‌کننده در فصل گذشته را منسوب به همین اتفاق کرد. همچنین گزارش بانک مرکزی در آذر‌ماه نشان می‌دهد که سپرده‌های مدت‌دار به یک ثبات نسبی در ۴ ماهگی نرخ سود ۱۵ درصد رسیده‌اند. سپرده‌های کوتاه مدت بدون تغییر دو ماه پایانی پاییز را سپری کردند و سپرده‌های بلند مدت رشد ثابت ۲ درصد را ثبت کردند. مقایسه فصلی ارقام عمده پولی نشان می‌دهد که سهم بالای شبه پول در اقتصاد ایران همچنان حفظ شده است و تغییر چندانی در این الگو مشاهده نمی‌شود. تنها نکته‌ای که در فصل پاییز متفاوت بود، نحوه رشد پول و شبه پول بود. حداقل در ۷ فصل بررسی شده هیچ گاه مشاهده نمی‌شود که رشد نقدینگی کاهش یابد و همزمان رشد پول افزایش. اما این اتفاق در فصل گذشته رخ داد. یعنی به رغم کند شدن رشد نقدینگی و شبه پول، رشد پول شتاب بیشتری گرفت و در فصل پاییز، ۳ درصد به رشد آن افزوده شد. این رویارویی اعداد حاکی از این است که پول، سهم بیشتری را نسبت به گذشته در رشد نقدینگی به خود اختصاص داده است. در هر حال همچنان رشد فصلی پول کمتر از رشد فصلی شبه پول است و این خبر خوشی برای حفظ تورم به حساب می‌آید. اما شاید رشد شاخص بهای مصرف‌کننده در پاییز، متاثر از بازیابی قدرت «پول» در این فصل بود. در نتیجه نمی‌توان هشدارهای آمار را نسبت به قدرت نمایی پول در افزایش قیمت‌ها نادیده گرفت. نکته متفاوت فصل پاییز با فصل‌های مورد بررسی، کاهش نرخ سود بانک‌ها بود. این پدیده شاید توضیح‌دهنده حرکت خلاف جهت پول در فصل گذشته باشد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در آخرین ماه پاییز، سپرده‌های کوتاه مدت نقطه تعادلی خود را پیدا کردند. پس از افت شدید حجم سپرده‌های کوتاه مدت با اجرایی شدن بخشنامه نرخ سود، در دو ماه انتهایی پاییز، حجم کوتاه مدت‌ها در محدوده ۴۶۰ هزار میلیارد تومان تثبیت شده است.
سپرده‌های بلند مدت نیز با شیب ملایم در حال رشد است. در دو ماه آبان و آذر، رشد این بخش از سپرده‌های مدت‌دار در حوالی ۲ درصد گزارش شده است. حجم سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلند مدت در انتهای پاییز به بیش از ۷۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این آمار و ارقام نشان می‌دهد که درصد تبدیل سپرده‌های کوتاه مدت به بلند مدت به صفر میل می‌کند. از طرفی همچنان سپرده‌های کوتاه مدت از جذابیت برخوردار نیستند و در ۴ ماه پس از ابلاغ بخشنامه، همواره از حجم آنها کاسته شده است. نکته‌ای که وجود دارد این است که رشد سرمایه‌گذاری مدت دار از رشد شبه پول کندتر است. شبه پول از دو بخش سرمایه‌گذاری مدت دار و قرض الحسنه پس انداز تشکیل می‌شود. در آخرین ماه پاییز، رشد سپرده‌های قرض الحسنه از دیگر اقلام شبه پول بیشتر و در حدود ۶. ۴ درصد بوده است. سپرده‌های قرض الحسنه از دو قلم صندوق پس انداز مسکن و سایر سپرده‌های قرض الحسنه تشکیل می‌شود. رشد ۶. ۴ درصد برای «سایر سپرده‌ها» است که بخش اصلی سپرده‌های قرض الحسنه است. مجموع حجم سایر سپرده‌های قرض الحسنه در حدود ۹. ۶۱ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. رشد صندوق پس انداز مسکن در آخرین ماه پاییز، متعادل‌تر و در حدود ۶. ۲ درصد گزارش شده است. رشد ماهانه صندوق مسکن از فروردین ۹۵ به این سو، هیچ‌گاه کمتر از این عدد نبوده است و در واقع این کمترین رشد ماهانه صندوق مسکن در ۲۱ ماه اخیر است. اکنون حجم سپرده‌های این صندوق به ۸. ۷ هزار میلیارد تومان رسیده است.
