احصای دارایی های راکد دولت

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، جدیدترین برآوردها نشان می دهد که میزان دارایی های ثبت شده دولت حدود 5000 هزار میلیارد تومان است، رقمی که معادل 4 برابر نقدینگی بر اساس آخرین آمارهای اعلامی بانک مرکزی است. پیش بینی می شود با احصای تمام دارایی ها، این رقم به 18000 هزار میلیارد تومان برسد.

بر این اساس نخستین هم‌ اندیشی برای طرح مولد‌ سازی دارایی‌های دولت برگزار شد. این همایش توسط اداره کل اموال دولتی و اوراق بهادار با ریاست فریدون قربان‌ پور، میزبان برخی از مسوولان بود. وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان امور استخدامی و دارایی، معاون حقوقی رئیس‌ جمهوری، خزانه‌ دار کل کشور، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و رئیس ثبت اسناد و املاک کشور، سخنرانان اصلی هم‌ اندیشی این همایش بودند. هدف این طرح در وهله اول، شناسایی دارایی‌های دولت و سنجش ارزش آن است. پس از آن دولت به‌ دنبال راهکارهایی خواهد بود تا اموال راکد را به اموال مولد تبدیل کند.

توزیع بهینه دارایی‌ها و فروش اموال مازاد دو روش اولیه برای بهینه‌ سازی اموال است. روش سوم بهادار سازی املاک از طریق انتشار اوراق است. به این شکل که دولت به پشتوانه دارایی‌های انبوه خود، اوراق اجاره و صکوک منتشر کند. با این سه روش، دولت می‌تواند بخشی از ثروت‌هایی را که به شکل مرده با آن برخورد می‌شود احیا و تبدیل به سرمایه کند. علاوه بر این، دولت از محل این ثروت خفته، می‌تواند وابستگی خود به درآمدهای نفتی را کاهش دهد و انضباط مالی پایدار را تحقق بخشد.

تا کنون ۳۵۰ هزار رکورد اطلاعاتی از دارایی‌های دولت ثبت و ضبط شده است. برآوردی که اداره کل اموال دولتی و اوراق بهادار از این میزان دارایی داشته، بیش از ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان است. برای درک بهتر این عدد باید در نظر گرفت که میزان نقدینگی فعلی کشور حدود ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان است. یعنی ارزش دارایی‌های دولت حدود ۴ برابر نقدینگی کشور است. این در حالی است که تمامی دارایی‌های دولت شناسایی نشده است. پیش‌ بینی خزانه‌داری کشور این است که باید حدود یک میلیون رکورد دارایی وجود داشته باشد.

اگر تمامی دارایی‌های دولت شناسایی شود، ارزش برآوردی به ۱۸۰۰۰ هزار میلیارد تومان ارتقا می‌یابد. منظور از دولت در اینجا، وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی است. خلأ نبود اطلاعات باعث مغفول ماندن این حجم از دارایی‌های کشور شد. اما به هر حال، اکنون نزدیک به دو سال می‌شود که این فرآیند آغاز شده است. فرآیند مذکور فعلا در گام اول خود است؛ یعنی احصا و شناسایی دارایی‌ها. این اولین قدم برای مولد سازی است. ابتدا دولت باید بداند که چه میزان دارایی در اختیار دارد. رحمت‌ الله اکرمی، خزانه‌ دار کل کشور هدف پروژه مولدسازی دارایی‌های دولت را در سه جمله خلاصه کرد: دولت چه مقدار دارایی دارد، ارزش دارایی‌های دولت به چه میزان است و نحوه استفاده بهینه از آنها چیست. این سه پرسش، پایه و اساس طرح مولد سازی دارایی‌های دولت را شکل می‌دهند. دولت در گام اول باید دارایی‌ها را شناسایی کند و برآورد دقیقی از ارزش‌ آنها داشته باشد. با داشتن این اطلاعات دولت می‌تواند برای داشته‌های خود برنامه‌ ریزی کند. در گام دوم دولت به‌دنبال بهینه کردن دارایی‌ها خواهد بود.

معمولا با انتشار اوراق، دولت‌ها اقدام به بهادار سازی دارایی‌های خود می‌کنند. هزینه بدهی در بهادار سازی ملک نسبت به روش‌های رایج سنتی، کمتر است. مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز بر این موضوع تاکید کرد. به نظر یکی از اهداف مورد توجه دولتمردان در این پروژه، پشتوانه قرار دادن دارایی‌ها برای انتشار اوراق صکوک و اجاره است. کرباسیان معتقد است که با وجود این حجم از دارایی، دیگر نباید تعهد دولت به‌ عنوان پشتوانه اوراق به‌کار رود. از نظر او دولت باید به این سمت برود که اوراق را با دارایی وثیقه کند. وزیر اقتصاد تعهد دولت را زمینه‌ ساز ایجاد یک بدهی جدید می‌داند، در صورتی که او معتقد است دارایی چنین ویژگی ندارد. کارشناسان به‌ رغم تایید این شیوه استفاده از دارایی‌ها، یک موضوع را مانع رونق آن می‌دانند. در حال حاضر، فرآیند اداری صکوک کاملا به شکل سنتی در جریان است، ثبت اسناد صکوک در محضرخانه انجام می‌شود که فرآیندی هزینه‌ بر و زمان‌ بر است. این امر در نهایت منجر خواهد شد که هدف نهایی از دسترس خارج شود. در نتیجه باید چاره‌ای برای حل این معضل اندیشید.